Vẽ tranh đông hồ là gì? Nguồn gốc và ý nghĩa tranh làng đông hồ

Tranh Đông Hồ là một dòng tranh dân gian nổi tiếng của Việt Nam, với nội dung phong phú và ý nghĩa sâu sắc. Các bức tranh thường mô tả cảnh sinh hoạt hàng ngày, phong tục, lễ hội, các câu chuyện dân gian hay những lời chúc tốt đẹp. Một số bức tranh nổi tiếng như “Đám cưới chuột”, “Vinh hoa”, “Phú quý”, “Lợn đàn” không chỉ đẹp mắt mà còn mang những thông điệp nhân văn và giáo dục sâu sắc.

Nhờ vào vẻ đẹp độc đáo và giá trị văn hóa sâu sắc, tranh Đông Hồ không chỉ là một sản phẩm nghệ thuật. Nó còn là biểu tượng của tinh hoa văn hóa dân tộc, gìn giữ và truyền tải những giá trị truyền thống quý báu qua nhiều thế hệ. Hôm nay hãy cùng Chọn Thợ tìm hiểu chi tiết về loại tranh này, xem vẽ tranh Đông Hồ là gì? Và nguồn gốc, ý nghĩa sâu xa của tranh làng Đông Hồ trong bài viết dưới đây.

Danh mục nội dung

Vẽ tranh đông hồ là gì?

Tranh Đông Hồ, hay còn gọi là tranh khắc gỗ Đông Hồ. Là một nghệ thuật truyền thống lâu đời có nguồn gốc từ làng Đông Hồ, xã Song Hồ, huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh, Việt Nam. Nghề vẽ tranh Đông Hồ đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia vào năm 2006.

Quy trình vẽ tranh Đông Hồ

Làm giấy dó: Giấy dó được làm từ cây dó bầu, trải qua nhiều công đoạn phức tạp để tạo nên độ dai và mịn.
Chuẩn bị màu vẽ: Màu vẽ được làm từ nguyên liệu tự nhiên như: than củi, vỏ sò, hoa hòe, lá gấc,…
Khắc bản gỗ: Nghệ nhân vẽ mẫu lên giấy, sau đó dán lên bản gỗ và khắc theo từng chi tiết. Mỗi bức tranh cần có nhiều bản khắc khác nhau để in các màu.
In tranh: Nhúng bản gỗ vào màu vẽ, sau đó áp lên giấy dó và miết đều. Lặp lại thao tác này cho đến khi hoàn thành bức tranh.
Sửa tranh: Sau khi in xong, nghệ nhân sẽ kiểm tra và sửa lại những chi tiết chưa hoàn thiện.

Nguồn gốc của tranh đông hồ?

Theo sử sách, người Việt đã biết làm một thứ giấy gọi là mật hương chỉ vào thế kỷ thứ III. Nghề khắc ván ở đây cũng có từ thế kỷ XI, XII. Sách Thiền uyển tập anh nói là tổ tiên nhà sư Tín Học, cuối thế kỷ XII đã làm nghề khắc ván.

Thời kỳ phát triển:

Thế kỷ XVII – XVIII: Tranh Đông Hồ bước vào thời kỳ phát triển rực rỡ nhất, trở thành dòng tranh dân gian nổi tiếng khắp nơi.
Trước năm 1944: Làng Đông Hồ có 17 dòng họ làm tranh, mỗi năm tổ chức 5 phiên chợ bán tranh vào dịp Tết Nguyên Đán.

Hiện nay:

Do ảnh hưởng của chiến tranh và sự du nhập của các loại hình giải trí khác, số lượng nghệ nhân vẽ tranh Đông Hồ còn lại rất ít.
Nghề làm tranh Đông Hồ được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể cấp Quốc gia vào năm 2006.

Ý nghĩa tranh dân gian đông hồ

Mỗi bức tranh Đông Hồ không chỉ đơn thuần dùng để trang trí mà còn mang ý nghĩa sâu sắc về văn hóa, đạo đức và phong thủy.

Ý nghĩa văn hóa

Tranh Đông Hồ là một biểu tượng văn hóa độc đáo của Việt Nam, đặc biệt là vùng Bắc Bộ.
Tranh phản ánh đời sống sinh hoạt, sản xuất, niềm tin tín ngưỡng của người dân làng Đông Hồ và khu vực lân cận.
Mỗi bức tranh mang một câu chuyện, một thông điệp riêng, thể hiện ước mơ về cuộc sống no đủ, hạnh phúc, an khang thịnh vượng.

Ý nghĩa về mặt đạo đức

Tranh dân gian Đông Hồ đề cao những phẩm chất tốt đẹp của con người như: lòng hiếu thảo, sự trung thành, lòng dũng cảm, tinh thần lạc quan,…
Góp phần giáo dục thế hệ trẻ về giá trị đạo đức truyền thống của dân tộc.

Ý nghĩa trong phong thủy

Tranh Đông Hồ được xem là mang lại may mắn, tài lộc, sức khỏe và bình an cho gia chủ.
Tranh lợn: tượng trưng cho sự sung túc, no đủ.
Tranh gà: tượng trưng cho sự sinh sôi nảy nở, phát tài phát lộc.
Tranh cá chép: tượng trưng cho sự dư giả, sung túc.
Tranh hoa sen: tượng trưng cho sự thanh cao, thuần khiết.
Tranh ông bà tiên nữ: tượng trưng cho sự trường thọ, hạnh phúc.

Tranh đông hồ được vẽ trên chất liệu gì?

Tranh Đông Hồ được vẽ trên giấy dó, một loại giấy truyền thống của Việt Nam. Giấy dó được làm từ vỏ cây dó, có độ bền cao và khả năng giữ màu tốt. Đặc biệt, giấy dó tranh đông hồ được quét một lớp điệp (bột vỏ sò) để tạo độ bóng, giúp tranh có màu sắc tươi sáng và bền đẹp theo thời gian.

Quy trình làm giấy dó cho tranh Đông Hồ:

Nguyên liệu: Vỏ cây dó được ngâm, giã nhuyễn và nấu thành bột giấy.
Làm giấy: Bột giấy được trộn với nước, rồi đổ vào khuôn để tạo thành từng tấm giấy mỏng. Các tấm giấy này được phơi khô tự nhiên.
Quét điệp: Giấy dó sau khi phơi khô sẽ được phủ một lớp điệp, làm từ bột vỏ sò, để tạo độ bóng và tăng khả năng giữ màu.
Nhờ vào chất liệu giấy dó kết hợp với lớp điệp, các loại tranh Đông Hồ không chỉ có màu sắc tươi sáng, rực rỡ mà còn rất bền vững, giữ được vẻ đẹp qua nhiều năm tháng.